Tag Archives: Miwa

Miwa, India hpyenla ni lai sai bat 2-lang sinat galai gachyai kapaw hkat

Lai wa sai bat mungdan lahkawng kyithkai salang ni hkrum hkat na lahkawng ya hta, Miwa hte India dap ni, lahkawng lang sinat galai gachyai kapaw hkat ai lam nga ai hpe Sep. 16, bat Masum Ya shani, India salang ni tsun ai.

Manghkang byin shara mungdan lahkawng jarit, Line of Actual Control (LAC) snr tara n shang jarit mayan, lahkawng maga na dap ni sinat laknak ni hte n kapaw hkat na matu galaw da ai myit hkrum ga sadi hkan sa wa ai gaw 45 ning jan na ai hpang, ya n lu hkan sa wa ai masa mung rai nga ai.

Ya jarit manghkang byin ai shara gaw Himalayas Bum sinna maga rai nna mungdan lahkawng dap ni man ap hkrum hkat ai shaloi lamu de sadi jaw kapaw hkat ai masa re nga, India salang ni tsun ai.

Ndai zawn sinat sadi jaw kapaw hkat ai shiga hpe mungdan lahkawng yan shawa chye ndau ai lam n galaw ai re.

Dai ginra hta sha, lai wa sai shata jahtum bat e mung masum lang sadi jaw kapaw hkat wa sai lam, India salang ni matut tsun ai.

LAC jarit manghkang hte seng nna, mungdan lahkawng kaw na maigan kyithkai salang, India na Slg. Subrahmanyam Jaishankar hte Miwa na Slg. Wang Yi, yan lai wa sai bat Mali Ya hta, Moscow kaw hkrum hkat wa sai.

De a majaw, dap lahkawng shaja hkat ai lam ni yawm wa tim manghkang byin ai shara na htingnut mat ai lam n nga ai hpe chye lu ai.

Indo-Pacific ginra kata US Nbung Dap n-gun madun

US Nbung Dap, Hka Dap, Marine Corps, hte Japan Madu Hkum Makawp Maga Nbung Dap na nbungli ni shanglawm let Indo-Pacific ginra hta, Aug. 18, 2020, hta kaba ai madang hpyen shaman shakyang wa sai lam, bat Lahkawng Ya shani, US Pacific Air Forces shiga shapraw ai.

Lamang kaw lawm ai hpyen nbungli ni hta, B-1B Lancers mali, B-2 Spirit Stealth Bomber lahkawng, F-15C Eagles mali gaw aten hkying hkum 24 laman Indo-Pacific ginra kata Bomber Task Force missions (bawm jahkrat pyenli dap a shaman shakyang lam) hpe matut manoi galaw ai re.

Indo-Pacific ginra tinang jinghku hte ginrun mungdan ni ntsa US a hkam dahka sakse madu ai hku nna Pacific Air Forces gaw aten shagu BTF (Bomber Task Force) lamang galaw nga ai re.

“Ndai aten mi hta nbung dap ni kalang dat shaman shakyang lamang galaw ai lam gaw anhte a Indo-Pacific hpyen man sim sa lam masing hpe madi shadaw ai hku nna anhte a atsam hte gara shara kaw na mi rai rai lawan ladan hpyen n-gun jai lang lu ai atsam ji jin rai nga ai hpe madun dan ai re” nga, Pacific Air Forces commander, Gen. Ken Wilsbach tsun ai.

Shawng n’nan, B-1B Lancers lahkawng gaw US South Dakota mungdaw, Ellsworth Air Force Base (AFB), kawn Japan Panglai de pyen lung wa nna, JASDF (Japan Air Self-Defense Force) hte ginrun shaman shakyang wa sai.

Bai, kaga B-1B Lancers lahkawng gaw Pacific Nammukdara Guam zunlawng, Andersen AFB, kawn shanglawm wa ai rai nga ai.

Indo-Pacific ginra. Sumla: Google Map

Dai ten hta sha, Japan Kadena Air Base (AB) na pyen rawt wa ai F-15C Eagles mali gaw Japan Panglai de B-1B mali hte pawng gahkyin nhtawm, US Hka Dap nbungli htaw sanghpaw USS Ronal Reagan Carrier Strike Group (CGS), Japan daju US nbungli dap Air Station Iwakuni na F-15 Lightning IIS hte JASDF F-15J, ni hte jawm shaman shakyang wa sai.

B-2 lahkawng gaw, India Nammukdara kata ginrun hpyen gasat ladat shaman shakyang ngut nna Hka Dap Garum Dabang (Naval Support Facility), Diego Garcia de bai nhtang wa ai re.

Miwa a Dingda Miwa Panglai hta hpyendap grau grau shagreng wa nhtawm shara shanyen la wa ai sat lawa a majaw Indo-Pacific ginra mungdan ni lapran Miwa ka-up sha wa na hpe n ra sharawng myit tsang nga ma ai re.

US Pentagon: Miwa a Panglai maden shamu shamawt lam hpe tsang ai

Dingda Miwa Panglai hte Taiwan makau hku hpyen shamu shamawt let Beijing a ‘n simsa hkra galaw nga ai lam’ hpe tsang ai lam, US Makawp Maga Dap hkringmang Mark Esper kawn Miwa Makawp Maga Dap hkringmang Wei Fenghe hpe, lai wa sai March kaw nna ya shawng n’nan lang ngu chye lu ai, phone hkrum shaga ai shaloi tsun ai nga, Aug. 8, bat Mali Ya shani, US hpyen rung daju, Pentagon, tsun wa ai.

Ndai phone shaga lam hpe, daining na mabyin masa a majaw US-Miwa kyit hkai lam lawan ai hku hkrat yawm nga ten, galaw ai re.  Dai zawn hten wa ai madung lawnglam ni hta, Beijing a coronavirus jum tek ai sat lawat, phone company kaba Huawei (HWT.UL) manghkang, Miwa a Dingda Miwa Panglai madu la wa ai lam, hte Beijing a Hong Kong hpe dip sha wa ai lam ni, lawm ai re.

Miwa Gumsan Mungdan hku nna ‘tinang hkan sa na hkam la tawn ai hte maren mungdan gadaga tarawng tara ni hpe hkan sa na ahkyak ai lam” hpe Hkringmang Esper tsun ai lam, Pentagon ga tsun ahkang lu, Jonathan Hoffman kaw nna shi htawn ni hpe tsun ai re.

Laksan Pentagon ndau hta, “manghkang ten matut mahkai hkat ai sinru (crisis communications) hte manghkang shayawm lu na ladat (risk reduction) rawt jat sa wa ra na ahkyak ai lam hpe wuhpung lahkawng myit hkrum ai nga, tsun ai re.

Shawng e Esper tsun lai wa sai hta, shi Miwa mung de daining n htum shi yang sa du na myit mada ai hte, manghkang ten matut mahkai hkat ai ladat ni “crisis-communication channels” kaja wa na hte kaga maren mara akyu ara lam ni hte seng nna tsun shaga wa na re nga, tsun ai.

Wei kawn US hpe lajin ai hta, ‘n tengman ai ga manawng hte hkrang shapraw galaw nga ai lam ni jahkring kau na lam, panglai manghkang n byin wa hkra hkangzing na lam, manghkang byin wa chye ai sat lawat ni hpe koi gam na lam, ginra a simsa lam ngang grin lu hkra makawp maga na lam, Xinhua shiga de tsun wa sai re.

Miwa majan gasat tank ni Rasha du

Rasha e galaw na International Army Games 2020 de lawm na, Miwa gasat dap, PLA, a majan shang tank, shawng na hpung du shang wa sai nga, Rasha Munghkawm Makawp Maga Hkringmang Dap hpe mahta nna chye lu ai.

Miwa hpyenla ni hte amyu hpan Type 96 majan shang tank ni Zabaikalsk na masat tawn ai shara de du sai re.

Miwa dap ni gaw Miwa mung dingdung, Mongolia madu uphkang ginra kata, Monzhouli, kaw nna Rasha de du shang wa ai rai nhtawm matut nna PLA lagaw dap hte nbung dap ni du wa na re lam, chye lu ai.

Mungdan Gadaga Hpyen Shaman Poi 2020 (IAG 2020) hta Miwa hte yawng mungdan manga—- Rasha, Belarus, Kazakhstan, hte Sri Lanka ni lawm nna, lamang hpe Aug. 23 kawn Sept. 5 du hkra galaw na re.

Daining na lamang hta mungdan 11 lawm na raitim, Coronavirus ana zinli a majaw mungdan 5 sha lawm lu ai nga, Rasha Hkarang Dap majan shaman shakyang magam dap lithkam, Col. Gen. Ivan Buvaltsev tsun ai.

Miwa sumtsan-pyen bawm-jahkrat pyenli ni Dingda Miwa Panglai ntsa hpyen shaman

Washington hte Beijing lapran Dingda Miwa Panglai manghkang hta shaja hkat nga ten, dai panglai ntsa nbung dap shaman shakyang ai kaw sumtsan-pyen bawm-jahkrat nbungli ni shanglawm ai nga, July 30, bat Mali Ya shani, Miwa tsun shapraw ai.

Shaman shakyang lamang hta, shana nsin pyen rawt ai hte bai yu hkrat ai lam lawm nna, sumtsan kaw nna htim gasat ai hkrang ni galaw ai nga, Miwa Amyusha Makawp Maga Hkringmang Dap na ga tsun ahkang lu, Slg. Ren Guoqiang tsun ai.  Bawm jahkrat nbungli kaba ni hta, H-6G hte H-6K amyu hpan ni lawm nna, ndai pyenli ni hpe PLA nbung dap (People’s Liberation Army Air Force) hte PLA Hka Dap (People’s Liberation Army Navy Air Force) ni hta aten galu jai lang wa sai rai nna, madang bai shatsaw da ai re nga, Slg. Ren tsun ai.

Ndai Dingda Miwa Panglai hpe grupyin mungdan kaji manga mung maren sha madu lawm ai lam ndau tawn ai re. Shaning shagu, ndai hka lam hku nna sanghpaw kaba hte gunrai ginlen ai ntsa lam manu, Amerikan gumhpraw $5 trillion du ai hpe chye lu ai.

Ndai shata shawng n’nan US gaw, Dingda Miwa Panglai hta Miwa madu ai lam ndau ai gaiwang malawng gaw ‘tara n shang ai’ ngu tsun shapraw dat sai hte, “Mungkan gaw Beijing a Dingda Miwa Panglai hpe tinang shara ngu mung maden la ai lam hpe ahkang jaw na n re nga,” US Maigan Kyit Hkai Hkringmang Mr. Pompeo tsun wa sai re.

Taiwan de US hpyen hpung jahkrat ai ntsa Miwa grai pawt

Taiwan de US hpyen hpung sa nna shaman shakyang ai lam ntsa, grai myit n dik ai hte ja ja ninghkap ai nga, July 30, bat Mali Ya shani, Miwa Amyusha Makawp Maga Hkringmang Dap, tsun shapraw dat masai.

US Special Operations Forces kaw nna, US hte Taiwan dap “ginrun hpyen shaman ai lam,” sumla hkrung shapraw dat ai hpe Miwa hpyendap lit nga salang ni kaw nna ningdang kalang ningmu ni tsun wa sai.

The 1st Special Forces Group kaw nna “Excellence” ngu ai gabaw hte shapru ai myit sharawt sumla hkrung kadun (motivational video) hpe June 16, 2020 hta shabra ai re. Ya ten, dai video dawm kau sai rai nga ai.

US galaw ai sat lawat gaw, mungdan gadaga kyit hkai lam hta ningpawt da ai tara ni hte Miwa ntsa tawn ai US mungmasa hkam htahka hpe aja awa nan tawt lai ai lam re nga nna, Miwa Amyusha Makawp Maga Hkringmang Dap a ga tsun ahkang lu, Senior Colonel Ren Guoqiang, tsun ai.

“Miwa a nganghkang ai myit masin gaw, Miwa-mung-langai polisi hpe ninghkap nna Taiwan awmdawm shanglawt lu hkra shakut ai kaning re ai shinggan shang shalau ai lam hpe pat hkum na atsam hpring nga ai hpe tsepkawp kam ai nga,” ndau hta tsun ai. Bai nna, “Miwa gaw tinang amyusha shadip jahpang hte lamu ga hte seng ai kahkyin gumdin lam, hte Taiwan Panglai Hka Gyip dingyang ngang grin ai simsa lam a matu Miwa gaw n yit n hprai makawp maga na dawdan da ai” nga, tsun ai.

US ahkaw ahkang lu ni Houston Miwa consulate wang de shang

US shara shagu na shiga sawk lagu shakut ai kaw n tsen hkrum ai Miwa dat kasa rung ni hta kaba dik langai rai nga ai Houston mare Miwa dat kasa rung hpe pat kau na aming jahkrat dat ai hpang, dai rung wang kata de US federal hte ginra asuya ahkaw ahkang lu ni gaw, July 24, bat Manga Ya chyingtung lai ten, shang jep ai lam galaw wa sai.

Dat kasa rung de shang ai mawdaw ni hta, SUV mawdaw achyang ni, truck mawdaw kaba ni, van mawdaw hpraw lahkawng, hte locksmith’s van langai lawm ai re.

Bat Manga Ya shani, US lit nga salang ni shi htawn ni hpe tsun ai hta, Texas research institution hta byin ai masu magaw manghkang san jep sagawn ai hta “dat kasa rung ginchya lawm ai sha n ga salang ni nan researchers ni hte ading tawk matut mahkai let kaning re ai shiga ni mahkawng la na matu matsun ai lam ni nga ai” nga ai re.

US gaw Miwa hpe aten hkying hkum 72 laman “rung bungli hte lamang ni yawng jahkring na matu” July 21, bat Lahkawng Ya shani matsun ai nga, Miwa Maigan Kyit Hkai Hkringmang Dap tsun nna, ndai sat lawat gaw mungdan lahkawng shaja hkat nga ten “shawng de n byin yu ai shaja hkat lam bai jat wa ai lam re” nga tsun ai re.

US-Miwa ganawn mazum lam shaja hkat

US hte Miwa dat kasa ganawn mazum lam tsaw dik masa shaja hkat ai lam ni ndai bat kaw nna byin pru wa nga sai.

US maga shawng, bat Lahkawng Ya, July 21, hta Texas mungdaw Houston mare Miwa consulate (sumtsan kasa rung) hpe masum-ya laman pat kau na aming jaw ai hpang, bat Manga Ya, July 24, hta gaw Sichuan mungdaw Chengdu mare US consulate pat kau na matu, Miwa bai matai htang dat sai.

“Nyan marai shalat madu ahkang (intellectual property) hte Amerikan masha ni a dinghkrai shiga (Americans’ private information)” ni hpe shimlam jaw ra ai majaw Houston Miwa consulate hpe ahkyak la ai re nga, US Maigan Kyit Hkai Dap (State Department) tsun ai re. Raitim, dai dawdan lam gaw “hkap la n lu ai hte n tara ai” jahte tam ai lam re nga nna, Miwa masat tsun ai re.

Miwa mung sinna daw kaba dik mare langai rai nga ai, Chengdu kaw US consulate hpe 1985  hta hpaw nna, Sichuan, Yunnan, Guizhou, hte Tibet Madu Uphkang Ginra ni hpe hkyawm ai hku amu galaw nga ai re.

Shawng n’nan, Gumsan Magam Richard Nixon a Miwa mung de 1972 hta du nna ‘sa hku ganawn la ai ladat hte Miwa hpe galai shai shakut ai US polisi’ gaw bungli n byin sai nga nna, July 24, bat Mali Ya shani, US Maigan Kyit Hkai Hkringmang Dap, Slg. Mike Pompeo gaw Dingda California mungdaw Nixon Library hta, dai lam tsun wa sai re.

Pompeo matut nna, “Gumsan Magam Nixon myit mada lai wa sai anhte a sa hku ganawn la ai ladat gaw Miwa hpe n galai shai lu ai. Daini Miwa gaw dinghku kata grau grau she gumshem wa ai sha n ga, kaga shara shagu de mung awmdawm shanglawt lam hpe ninghkap ai hpyen tai nga sai re.”

Pompeo a mungga ntsa, pawt ai hte Miwa Maigan Kyit Hkai Dap a ga tsun ahkang lu, Slgj. Hua Chunying bai htang ai hta, shi gaw “Miwa hpe makam masham majan n’nan hpang dat sai” ngu nna mara shagun tsun ai re.

Slgj. matut nna, “Shi hpa mi galaw timung, kagyin langai hpun langai hpe ashun ai zawn kaman lila sha re,” nga ai.

Miwa sumtsan salang rung (embassy) gaw Washington DC kaw rai nna consulate rung ni hpe Houson, New York, Los Angeles, San Francisco, hte Chicago ni kaw hpaw da ai re.  Maga mi de, US sumtsan salang rung gaw Beijing kaw rai nna consulate rung ni gaw Chengdu, Shanghai, Guangzhou, Wuhan, Shenyang, hte laksan uphkang ginra Hong Kong ni hta nga ai rai nga ai.

Ya ten, mungkan ting COVID-19 ana zinli kap bra nga dingyang ladaw, dinglai n-gun kaba ai mungdan lahkawng, US hte Miwa lapran hpyen masa, mungmasa shaja hkat lam ni grau grau jat wa nga ai re.

U.S.-India Hka Dap ni, India Nammukdara e ginrun hpyen shaman

U.S. Hka Dap nbungli htaw sanghpaw, the Nimitz Carrier Strike Group, hte India Hka Dap sanghpaw ni gaw, India Nammukdara e ginrun hpyen shaman shakyang ai lamang galaw nga ai lam July 23, bat Mali Ya shani Carrier Strike Group 11 kaw nna shiga ndau dat ai.

Ndai lamang hta, the Nimitz Carrier Strike Group maga na, madang tsaw ai hpyen sanghpaw USS Nimitz (CVN 68), Princeton, hte Arleigh Burker-class guided missile destroyers Sterett hte USS Ralph Johnson (DDG 114) shanglawm nna, Gala Hka Dap sanghpaw Rana, Sahyadri, Shivalik, hte Kamorta ni shanglawm ai rai nga ai.

Indo-Pacific ginra na jinghku hte ginrun mungdan ni hte Makawp Maga Lam Myit Hkrum Ga Sadi ni tawn da ai hte maren, dai lam shangang shakang ai hku nna U.S. Nbungli Htaw Gasat Dap kaw nna ginrun hpyen shaman shakyang ai lamang galaw ai rai nga ai.

Galoi shagu galaw nga ai U.S. Hka Dap a ginrun hpyen shaman ai yaw shada lam gaw, mungdan gadaga tarawng tara hte maren, Indo-Pacific ginra a shadip jahpang ahkaw ahkang hpe makawp maga ya na matu rai nga ai.

De a majaw, U.S. Hka Dap sanghpaw ni gaw, Nov. 2018 hta the Ronald Reagan hte John C. Stennis Carrier Strike Groups gaw Philippine Panglai e ginrun hpyen shaman wa sai. Sept. 2014 hta the George Washington hte the Carl Vinson Carrier Strike Groups gaw Dingda Miwa Panglai (South China Sea) hte Sinpraw Miwa Panglai (East China Sea) hta gayin hkawm masai. Bai, 2009 hta the George Washington hte Nimitz Strike Groups yan gaw Sinna Pacific ginra hta hpyen shaman nna, 2001 hta the Constellation hte Carl Vinson Carrier Strike Groups yan Dingda Miwa Pangli hta kahtap hpyen shaman hkawm wa sai re.

Miwa a Dingda Miwa Panglai hta hpyendap kaba gawgap nga ai hte Indo-Pacific ginra hpe ka-up maden la wa na masa hpe U.S. gaw dai ginra na tinang jinghku mungdan ni hte hpyen masa, mungmasa ladat lahkawng lang nna jawm ninghkap ai lamang galaw nga ai re.