Tag Archives: Himalayas

Miwa, India hpyenla ni lai sai bat 2-lang sinat galai gachyai kapaw hkat

Lai wa sai bat mungdan lahkawng kyithkai salang ni hkrum hkat na lahkawng ya hta, Miwa hte India dap ni, lahkawng lang sinat galai gachyai kapaw hkat ai lam nga ai hpe Sep. 16, bat Masum Ya shani, India salang ni tsun ai.

Manghkang byin shara mungdan lahkawng jarit, Line of Actual Control (LAC) snr tara n shang jarit mayan, lahkawng maga na dap ni sinat laknak ni hte n kapaw hkat na matu galaw da ai myit hkrum ga sadi hkan sa wa ai gaw 45 ning jan na ai hpang, ya n lu hkan sa wa ai masa mung rai nga ai.

Ya jarit manghkang byin ai shara gaw Himalayas Bum sinna maga rai nna mungdan lahkawng dap ni man ap hkrum hkat ai shaloi lamu de sadi jaw kapaw hkat ai masa re nga, India salang ni tsun ai.

Ndai zawn sinat sadi jaw kapaw hkat ai shiga hpe mungdan lahkawng yan shawa chye ndau ai lam n galaw ai re.

Dai ginra hta sha, lai wa sai shata jahtum bat e mung masum lang sadi jaw kapaw hkat wa sai lam, India salang ni matut tsun ai.

LAC jarit manghkang hte seng nna, mungdan lahkawng kaw na maigan kyithkai salang, India na Slg. Subrahmanyam Jaishankar hte Miwa na Slg. Wang Yi, yan lai wa sai bat Mali Ya hta, Moscow kaw hkrum hkat wa sai.

De a majaw, dap lahkawng shaja hkat ai lam ni yawm wa tim manghkang byin ai shara na htingnut mat ai lam n nga ai hpe chye lu ai.

Jarit gashun hkat manghkang byin ai de Miwa, Gala hpyen n-gun jat

Himalaya bum ntsa, ndai laman jarit gashun hkat manghkang bai byin wa ai shara de Miwa hte Gala mungdan lahkawng na hpyen n-gun, wa jat tawn ai lam ni galaw ai re.

Gala hpyen n-gun 36,000 jan hpe manghkang byin ai jarit mayan jahkrat tawn sai nga, Gala shiga lawk ni tang madun ai.

Miwa gaw hpang jahtum shapraw ai, bum pa layang kaw lang ai baw, namnak tsang ai tank (tauhpau mawdaw) Type 15 baw hpan hpe manghkang byin ai Himalaya jarit de jahkrat tawn ai lam, Miwa asuya manaw Global Times shiga hta tsun ai.

Ndai Type 15 tank ni hte pala ajet gap chyam ai lamang hpe Miwa mung Sinna-dingda, meter 4,500 (deng 2.8) tsaw ai Tibet Madu Uphkang Mungdaw kata galaw wa sai hpe Global Times tsun ai.

Himalaya bum ntsa mungdan lahkawng jarit, Miwa maga Galwan pa, Gala maga Ladakh ginwang, hta June 15 ya shana, maga lahkawng dap ni sinat laknak n lang ai sha, shaning 45 ning laman, shawng n’nan kaba dik gasat hkat ai kaw, lahkawng maga si hkala lam nga ai re.

Gala hpyenla 20 si nna 17 ningma sawng ai lam Gala Hpyendap tsun timung Miwa si hkala lam hpe tara shang n tsun ai re.

Miwa-Gala jarit manghkang kaw lahkawng maga si hkala lam nga

Miwa hte Gala, mungdan kaba lahkawng hpyenla ni, Himalayas bum nta ladaw galu byin nga ai jarit manghkang hte seng nna, June 15, bat Langai Ya shana hta gaw, man hkrum adup hkat ai kaw, Gala hpyenla (20) si nna kaga marai (17) ningma sawng ai lam, Gala hpyendap tsun ndau ai.

Miwa si hkala lam nga tim kade re lam hpe tara shang n tsun shapraw ai re.

Ladakh ginra ‘Line of Actual Control’ ngu ai, jarit mahkret hta lahkawng maga dap lapran sinat n kapaw hkat ai sha, nlung tawng hte shingna tawng ni lang nna adup gayet hkat ai re nga Gala hpyendap tsun ai re. Ndai zawn jarit manghkang a majaw si hkrung si htan madang du hkra shaja hkat wa ai mabyin gaw, ngarai (nuclear) laknak madu tawn ai, htingbu mungdan lahkawng lapran, 1975 ning a hpang shawng n’nan byin ai rai nga ai.

Ya na zawn shaja hkat wa sai mungdan lahkawng manghkang hpe shayawm kau na n loi na masa mu ai lam, yu maram ninghkrin ni tsun nga ma ai.

Adup gayet hkat ngut ai hpang, lahkawng maga dap ni manghkang byin ai shara na htingnut mat sai  lam, Gala hpyendap ndau hta tsun ai.

“Lahkawng maga tsawdik madang hkam sharang na” hpe Mungkan Wunpawng Hpung, UN, lajin tawn ai re.

Miwa gaw, Gala mung sinpraw-dingdung daw, Singhpo (Jinghpaw) ni nga ai Arunachal Pradesh mungdaw lawm ai, ginra na deng 35,000 grupyin (square miles) hpe shi madu ai lam atsun nga ai ten, maga mi de, Gala gaw, tinang Ladakh makau Himalayas Aksai Chin Plateau (bumpa layang) na deng 15,000 grupyin (square miles) hpe Miwa zing madu tawn ai lam, tsun ai re.

Manghkang byin nga ai Kashmir na Ladakh ginra hpe munghpawm madu ai lamu ga hku nna 2019 August hta Gala, shi hkrai masat ndau la sai. Dai hpe mungdan nkau Mungkan Wunpawng Hpung Shimlam Kongsing (UNSC) du hkra ninghkap ai kaw Miwa mung lawm ai re.

Dai re majaw, 1962 ning hta Miwa hte Gala jarit manghkang majan a majaw masat hpang ai, deng 2,100 galu ai jarit mahkret (Line of Actual Control), dingyang hkying lam jahkrat tawn ai lahkawng maga na hpyenla ni lapran, shata mi jan hkrum katut shaja hkat lam ni byin wa sai. Ya ten du hkra manghkang hparan shazim lu na yak nga ai re.