Munghpawm Myanmar mung hta ma kaji kaw nna masha kaba du hkra, gu ji gu ra facebook account ni hpe hpaw lang nga ai hpe mu lu ai. Shiga hti ai, hpaji sharin hkaja ai hte online marketing (gatdut pyin ra) shatai nna facebook hpe jai lang nga ma ai.
Yawng yawng hkum sumhpa mara ai Facebook ntsa hta, shiga hti na rai yang, kam ging ai shiga, jaw ai shiga ni hpe chye lata hti na matu mung ahkyak nga ai.
Munghpawm Myanmar mungdan hta masha wan 25 gaw facebook lang ai lam 2020 May shata na sumtang langai hta mu lu ai.
Lai wa sai shaning law law hta ‘Shiga’ hpe, Radio hte Shi laika pa (News Paper) kaw sha mu hti, mu madat lai wa sai raitim, ya dai ni gaw rawt jat wa ai prat masa hta hkan nna, masha law malawng lang ai social media Facebook pyin ra hpe shiga dap ni nan mung jai lang ai rai nga ai.
Media Shiga Dap ngu ai gaw shiga shagu hpe tinang nan sawk san shateng nna, mungshawa hpang de bai ginlen dan ai re majaw, tinang a shiga hpe lit la let shapraw ai rai nga ai. Shiga masu, jashut langai hpe tinang gaw atsawm n jep yu ai sha, kam shut kau ai rai yang, tinang a matu mung, kaga manang wa a matu mung kaja akyu n jaw nga ai.
Dai re majaw, tinang hku nna social media ntsa mu hkrup ai shiga, lawng lam yawng mayawng hpe mu ai hte kalang ta n kam na matu hte, san jep dinglik yu ai lam n galaw ai sha bai garan gachyan ‘share’ ai lam n galaw na matu grai ahkyak nga ai.
Lai wa sai 2019 ning gaw Jinghpaw Wunpawng Amyu sha ni a matu yak ai, pyaw ai namchyim hkum hkra hte lai di lu sai re. Maning na ladaw laman Mungdaw ginra ni hta byin mat wa ai lak lai mabyin, mungmasa mabyin hte kaga myit lawm hpa shiga ni hpe bai tang madun dat ga ai.
2019 shaning ningnan January shata e Jinghpaw mung shawa sha nrai, Myen mung ting hpe kajawng shangun ai lam gaw Mali zup hka madim hpe galaw na matu ginra masha ni, makam masham ningbaw ni hte shinggyim wuhpung wuhpawng ni yawng myit hkrum tim, maigan nga mungshawa nkau sha myit nhkrum ai majaw ya na zawn byin nga ai lam, Myen mung hte seng ai Miwa gumsan mungdan sumtsan salang rung kaw nna ndau ai lam re.
Raitim, dai ndau shabra laika gaw shut ai lam, ginra masha ni gaw galoi tim, malizup madim masing hpe ninghkap na re nga nna matut tsun wa ai re.
Dai hpang, Mungdaw ting madang shanglawm ai mali zup madim ninghkap shawa n gun madun lamang hpe February shata e matut galaw wa sai re.
Bai nna January shata e sha, Wunpawng Amyusha ni a pandung gaw Awm Dawm shanglawt ai mungdan re nga nna, Jinghpaw Wunpawng Amyusha Hpung KNO woi awn galaw ai Mungdan kata shinggan Jinghpaw wunpawng amyusha ni yawng shang lawm ai zuphpawng hta ndau wa sai re.
Wunpawng Mungdan Shanglawt hpung KIO hte Asuya lapran gap hkat ai lam gaw 2019 e zim ai daram re ai hpe mu lu ai. Raitim, Myen hpyendap maga KIO a dap nkau hpe gasat zing ai lam ni gaw loi li matut byin wa sai re. Lak lai ai lam gaw Wunpawng mungdan shanglawt hpyendap KIA hku nna, lahta Myen mung dap hpawm rai nga ai Balawng Dap TNLA, Rakhine Dap AA, Kokang MNDAA hte rau ginrun nna majan hpaw ai lam nnga ai hpe mu lu ai.
August shata laman byin mat ai Pyi Oo Lwin Myen hpyen hpaji jawng hpe sa gasat ai majan, kutkai e mungshawa law law si hkrum ai majan ni hta shanglawt dap KIA nshang lawm ai hpe mu lu ai.
Raitim simsa lam hte seng nna asuya hte bawngban ai hta gaw wuhpung 4 rau rum ai hpe mu lu ai. April shata Muse e asuya NRPC hte hkrumzup bawngban hpawng ngut ai hpang, KIO gaw dap hpawm wuhpung 4 hte rau nrai yang, gara hku mung Bilateral lekmat htu na nre nga nna, KIO lit nga salang langai Muse mung shawa sanglang hpawng langai hta tsun ai re.
Raitim, ya shaning ningnan du hkra gaw simsa lam hte seng nna ahpraw achyang nsam npra shi ai masa kaw naw rai nga ai hpe mu lu ai.
2019 ning January 31 ya shani gaw yawng a matu laklai ai shiga kaba langai mi byin wa sai hku re. Dai gaw 8 ning daram hpyen yen sai mungshawa ni hta na Namsan yang mare masha htinggaw 17 gaw shawng ningnan lang dum nta wa sai re. Myen hpyen mawdaw hte wa htaw sa ai lam rai nga ai. Dai hpang February shata e kalang, yawng 3 lang da bat wa sa sai rai nna, ya du hkra gaw htinggaw 98 hte masha marai 500 jan dum nta du nga sai re.
Raitim ndai lamang gaw shim lam hte sari sadang nnga ai nga nna, Namsan buga masha ni dum nta nhtang wa ai lam hpe dinglun ai lam ni law law byin wa sai re.
Ya 2020 ndai ginhtawng hta chyawm buga kahtawng 10 na hpyen yen 3000 jan hpe dum nta de shara bai wa jahkrat na matu Jinghpaw Hpyen yen lakawn lanawn hpung KHCC shakut nga sai re.
Majan lapran hpyen yen lawt lam a matu mungshawa n gun madun woi awn ai majaw htawng shata 6 jahkrat hkrum ai Slg. Zau Jat, Shd. Lum Zawng hte Srn.Nang Pu marai 3 hpe ‘MUSHE’ ngu ai kumhpa shagrau ai lamang February shata e galaw sai re.
Dai hpang Srn April shata laman shanhte 3 tup lawt pru wa sai re.
Majan 8 ning hpring ai June praw 9 ya shani, Hpyen yen ni a hkamsha lam hpe Lam nmaw makau hkrang shala lamang madun ai majaw woi awn ai Shd. Paw Lu hte Shy. Seng Nu pan hpe mung ahkang nhpyi ai sha, masha woi hpawng chyawm ai nga nna Myityina ginwang tara rung kaw htawng dam nhtoi 15 ya September praw 2 ya shani jahkrat ai re.
Dai zawn jeyang ai gaw ntara ai nga nna Shd. Paw Lu gaw tara agyi wa hpe joi jang jahten jaw ai majaw htawng shata 3 bai jahkrat hkrum sai re.
Shan 2 gaw 2019 ning laman wanglu wanglang tsun shaga ahkang lu na matu shakut ai lam re nga nna shagrau hkrum sai re.
Mungmasa party maga de bai gayin yu ga nga yang, Kachin Democratic Party KDP, Kachin State Democray Party KSDP hte Unity and development Party for Kachin State UDPKS party 3 pawng da ai Kachin State People’s party KSPP gaw June shata laman tara shang masat lekmat lu sai re.
Party ningnan kyuhpyi ap nawng ai lam hpe July shata 29 ya shani Myityina majoi gawk nu e galaw wa sai re. Bai nna lai wa sai December shata hta sha, KSPP de pawng hpawm na matu Pawng Yawng Ram Rawt Hpung ngu ai ‘UNFDP’ party bai shanglawm wa sai re.
Miwa langu sun hte lamu ga shingra tara htenza ai mabyin law law byin wa sai re. KNG Jinghpaw shiga dap sawk sagawn shiga tang madun lu ai daram nga yang, langu sun hta lang ai shingja tsi a majaw, hka kata na nga yawng hkra si mat ai mabyin ni hpe Aung May 2 deng-9) mare na Nam Min hka e kalang, Sadung Wara Yang e 2 lang byin wa sai re.
Bai nna Miwa company hte Jinghpaw mungdaw asuya ginrun galaw na Nam Jim sut hpaga ginra a matu mung ginra masha ni hpe ninghkap ai lam matut tsun nga ai re.
Jinghpaw mungdaw kata Miwa langu sun hte seng nna lamu ga manghkang, amu galaw ai ni shata shabrai nlu ai manghkang law law matut byin nga ding yang re.
Bai nna Lawaka masha gawn hkang dap mung dang di ai daram ntara ai ladat hte mungdaw kata de shang wa ai miwa amyusha ni hpe rim jep ahkyak la ai lam galaw wa sai re.
2019 gaw MMA ginsup hpan hte Kyoshin karate ginsup ai hta awngdan lam law law lu la ai hpe mu lu ai. October shata Japan e galaw ai MMA one championship shingjawng ai hta Wunpawng amyusha Nsang Awng La gaw Bradon vera hpe dang nna, shi a light heavy weight ninggang hpe makawp maga da sai zawn, Myitkyina hpyen yen dabang na Shd. Ja La hte rau ramma nkau mung Singapore, Japan e shingjawng ai mungkan madang IKO karate shingjawng lamang ni hta awngdang ai lam hpe lu la sai re.
Hpang jahtum hku nna 2019 gaw Jinghpaw Wunpawng amyusha ni lapran mungdaw mying hte seng nna, nhkrum nra lam law law byin wa sai re. Dai re majaw 2020 hta gaw yawng hkra myit hkrum let bawngban jahkrum ai ladat hte mahtai tam lu na myit mada let, 2019 ning a Jinghpaw shiga ginchyum tang madun ai lam hpe hpung dim dat sai re.
(Jinghpaw Shiga Dap, KNG, hta lai sai 2008, January praw 1, hta tang madun sai, Jinghpaw Chyum Hkawlik munu, Rev. Dr. Lahtaw Gum Se, a Shaning Ningnan Ramma Shatsam Mungga hpe 2020 Shaning Ningnan hta kalang bai tang madun dat ai lam re.)
Buga kata shara shagu, mungdan kata shara shagu, mungkan mungdan shara shagu bra chyam nga pra nga ai kashu kasha, Jinghpaw Wunpawng Ramma ni hpe (2008 ning a) Shaning Ningnan Shatsam Shiga shana dat mayu ai law.
Hpan Karai e masat shalat ladaw da ya ai mungkan prat, Hkristu a prat ladaw shaning langai mi lai di nna, shaning ningnan ladaw langai bai shang wa lu saga ai majaw kabu gara let asak aprat naw ram ai, amyu hte mungdan, shinggyim masha hte mungkan a myit mada shara ningbaw ningla maka rawng ai Ramma shayi shadang yawng, Hpan Madu hte rau ngwi pyaw hkam kaja nga myit ga, akyu hpyi garum ya ai.
Mungkan pinra mungdan shara shagu magam bungli amyu myu hte hpaji hparat amyu myu hte shakut shaja hkawm nga ai, Jinghpaw Wunpawng Amyusha Ramma ni hpe Numhtet Ga tsun jahta mayu ai lam amyu (3) myit dum lu ai. Dai gaw shingran (vision) hte seng ai lam re.
No.1 SHINGRAN
Lam langai ngu na hta, Ramma hkum shagu kanang nga, hpa baw galaw timung, tinang a asak hkrung lam hpe myit shingran madung tawn da nna shakut ga. Hebre masha ni a ga malai hta, “Shingran ga n nga yang, mung masha ni gumlu gumlang rai ma ai” (Ga Shagawp 29:18) nga ai. Myit shingran n nga ai wa gaw myit madung n rawng ai majaw kam mara rai nga nna, lachyum n pru ai hku hten za mat wa nga ai.
Jinghpaw Wunpawng Ramma ni gaw myit madung rawng ai, akri rawng ai, nli rawng ai hkrai rai ga. Masha amyu kaga ni hpaji chye ai zawn chye na hpe sha shakut ai, masha ni lu su ai zawn lu su na hpe sha shakut ai, masha ni hkik hkam ai zawn hkik hkam na hpe sha shakut ai gaw n ram ai. Masha hte bung shakut ai sha re majaw ”Ningtawn Ningla, Ngang Grin ai Masha” n tai lu na re. Ningtawn Ningla Myit Jasat hpe myit shingran madung tawn da nna, sadi sahka kang ka rai akyu hpyi let shakut hkawm nga ga.
No.2 SHINGRAN
Lam lahkawng ngu na hta, Ramma masha hkum shagu gaw mungkan shinggyim masha hkrai rai nga timung, amyu langai ngai hte seng ai amyu masha hkrai rai ga ai. Gara amyu hte mung n seng ai masha gaw n nga ai. Rusai (roisai) maka hku rai rai, tara lam hku rai rai, mung masa hku rai rai, htunghking dinghku masa hku rai rai, amyu langai ngai hte seng ai hkrai rai na re. Amyu langai ngai hta gaw sari rawng rawng shanglawm ra nga ai. Dai shaloi she Myit Shingran madung mai lu nga ai. Myit madung mung ngang ngang kang kang rai na rai nga ai.
Jinghpaw Wunpawng Ramma ni a matu gaw: Jinghpaw Wunpawng amyu Na a Amyu re. Jinghpaw Wunpawng amyusha a matu, Nang hpa baw manu dan na dawdan da nit ni? Na a sari gaw Jinghpaw Wunpawng a sari rai na re. Jinghpaw Wunpawng a sari mung Na a sari rai na re. Nang manu dan ai sari rawng yang, Na a Amyu Jinghpaw Wunpawng mung manu dan ai sari rawng wa na re.
No.3 SHINGRAN
Lam masum ngu na gaw, tinang a dai daw dai hpang buga a lam rai nga ai. Anhte Jinghpaw Wunpawng Amyu sha ni gaw mungkan masha mung rai nga ga ai hte maren, mungkan ting gaw anhte a nga shara rai nga ai. Rai timung, mungkan ting byak hkawm nna sha masha tai mai ai n rai. Hpan Karai gaw amyu langai ngai hpe mungdan langai ngai masat la shangun nna, masha langai ngai hpe buga lamu ga langai ngai madu la shangun nga ai. Jinghpaw Wunpawng Amyu sha ni laika lu ai, jawng lu ai, jawng lung chye ai kaw nna, mungkan shara shagu bungli hpan amyu myu hku nna du hkawm lu saga ai. Rai timung, anhte buga lamu ga n lu ai ni n rai ga ai.
Anhte Mungdaw mungdan nga ai, buga lamu ga lu ai ni rai nga ga ai. Dai ning gaw Jinghpaw Mungdaw lu masat la ai shaning (60) ning hpring ai Manau Poi kaba hpe 2008 ning January (5) kaw nna (11) ya du hkra, Shata Pru Manau Pa kaw Manau Poi kaba hku nna galaw na rai saga ai. Jinghpaw Mungdaw ngu ai anhte a buga lamu ga hpe anhte kade wa manu shadan jai lang lai wa saga ni? Du na prat shaning ni hta gara hku manu shadan jai lang na myit shingran lu nga ga ni?
Ramma ni hpe myit sumru shangun mayu ai law. Ndai prat gaw ”Software” sut hpe jai lang nna ngamu ngamai lam tam ra sai prat rai nga ai. Dai ”Software” shaw shapraw la lu ai ”Hardware” nhprang rai shaw kau ma wa nga saga ai. Hardware nhprang rai shaw kau ma mat jang “Software” kanang na n shaw lang lu sai majaw, hpaji chye ninglen matsan wa na tsang ra ga ai.
Hkai nmai nli naili hkai shatut nna, lusha shapraw lu ai lamu ga sau ni hpe mung ahkut kabai kau ma wa saga ai. Lamu ga hkraw mat jang hpa baw lusha shapraw nna asak hkrung na kun? Dai lam ni mahkra hpe chye hpajang na gaw Ramma ni a lit madung mung rai nga ai. Grai kam ai.
Jinghpaw Wunpawng Buga hpe kadai makawp maga na, kadai gaw sharawt na gaw prat ram ai Ramma ni a lit rai sai. Ya aten gaw sut masa hku nna yu yang, gat lawk sut masa (Market Economy) kaw nna, hpaji hpaga sut masa (Knowledge Economy) de rawt galai wa nga ai prat re majaw gaw grai lawan la nga ai. Chyoi Pra ai Chyum Laika hta hpaji hpaga chye ga na shadum da nga ai (Ga Shagawp 3:14).
“Ngai shu…Ngai sha Ramma ni e, Jinghpaw Wunpawng buga mungdaw mungdan hpe hpa baw hpaji ladat hte hpaga amyat tam nna sharawt gaw gap mat wa na lam myit shingran shaw lang saga ngu shatsam dat ai law…”
***Matsing: Sara Kaba Rev. Lahtaw Gum Se gaw Nawngnang Jinghpaw Wunpawng Chyum Hkawlik a jawngup hpe 1966-1992 ning laman galaw wa sai rai nna, dai hpang Jinghpaw Mungdaw Kahtawng Ningchyawng Sasana a Tingnyang-up magam lit hpe galaw gun hpai lai wa nna, 2018 ning April 14 ya shani, Madu Yesu hta yup pyaw mat wa sai re.)
